De Franse filosoof Blaise Pascal schreef al in 17de eeuw dat alle problemen van de mensheid voortkomen uit het onvermogen van de mens om langere tijd alleen in een kamer te zitten. Nu – ruim vier eeuwen later en zo’n zeven en een half miljard mensen meer – lijkt dit een nog grotere uitdaging.

Taylor Swift zei ooit ergens: “The scary news is, you are on your own now. But the cool news is that you are on your own now.” Waarmee ze maar duidelijk wilde maken dat de angst voor alleen zijn er bij iedereen diep in zit gebakken. Zo hebben we vroeger al lukraak aangenomen dat het kind dat tijdens de pauze alleen zijn boterham zat te eten, maar zielig en daarom oninteressant was. Of het nu in een boek of een film is; het kind dat niet cool is en geen vrienden heeft, is per definitie een weirdo waarmee niemand geassocieerd wil worden. En om ervoor te zorgen dat ook maar niemand zou denken dat we er niet bij horen, zijn we ons gaan aanpassen en daardoor alleen maar verder van onszelf afgedreven. Swift heeft daar geen last van, durft onverschrokken haar eigen weg te gaan en is daarom voor vele jongeren een rolmodel.

Ondanks het feit dat we nog nooit zo verbonden waren, voelen steeds meer mensen zich alleen. ‘Alleen’ is een bijzonder woord. Je denkt in eerste instantie aan iets op zichzelf, maar wanneer je het doormidden knipt, is dat ene plotseling één met al(les). Dat ga je alleen pas zien als je het doorhebt. En áls je het doorhebt – al is het maar even – dan is dat een moment van verlichting. Die momenten kennen we allemaal wel. Vooral wanneer we in de natuur zijn. Alsof alles ineens samenvalt. Maar hoe kunnen we dat gevoel ook meer in ons dagelijks leven ervaren?

Alleen of eenzaam
Vroeger was een volle agenda mijn grote ideaal. Hoe meer afspraken, hoe beter. Vandaag de dag kan ik me dat niet meer voorstellen. Ik bedien mezelf nog steeds van dezelfde ouderwetse Filofax-agenda en niets kan mij blijer maken dan wanneer een verse week zich nu maagdelijk blank over twee pagina’s loom voor me uitstrekt. Toch besef ik maar al te goed dat er een groot verschil is tussen alleen zijn en je alleen vóelen. Mijn moeder kon bijvoorbeeld heel goed alleen zijn als mijn vader weer eens op zakenreis was. Maar toen hij een week voor zijn welverdiende pensioen overleed, werd ze ineens eenzaam en is ze steeds meer gaan drinken wat haar uiteindelijk fataal is geworden.

Net zoals ik was ze altijd bezig met de grote vragen van het leven, las ze honderden boeken, volgde allerlei cursussen en gaf zelfs jarenlang yogales. Ze voedde ons op met het uitgangspunt dat geluk bij jezelf begint, maar heeft dat geluk helaas – ondanks alles – niet zelf kunnen ontdekken. Mijn grootmoeder (de moeder van mijn vader) daarentegen was even oud toen zij weduwe werd. Zij heeft twee concentratiekampen overleefd, twee zonen verloren, maar is altijd rechtop blijven staan en was bovenal positief. 99 is ze geworden en tot op haar laatste dag nieuwsgierig, ondernemend en geïnteresseerd gebleven.

Skill
In the end zijn we allemaal alleen, maar – afgezien van een handjevol kluizenaars en notoire einzelgängers – wil bijna niemand het voor langere tijd zijn. Wij mensen zijn nu eenmaal sociale wezens en we gedijen het beste met warme sociale contacten om ons heen. Sterker nog; connectie met anderen is van levensbelang, maar die connectie begint met onszelf. In wezen ben je zelf degene die je in het leven het meest nodig hebt. Je zult nooit een betere relatie kunnen hebben met iemand anders dan jezelf. Natuurlijk zijn we allemaal anders en is de één beter in staat om alleen te zijn dan de ander. In het boek The art of Living with yourself legt schrijver en therapeut John Selby uit hoe je met behulp van bepaalde oefeningen diepgaand onderzoek kunt doen naar de relatie met je ware zelf. Goed alleen kunnen zijn is volgens hem een skill die iedereen kan leren.

The great alone
Iedereen is anders, maar hoe je het ook wendt of keert; alle angst is terug te voeren naar de angst om alleen te sterven of over te blijven. Want het voelt misschien nog prima om alleen te zijn, in de wetenschap dat je gezin op je wacht tijdens je lange trail of – in het andere geval - je partner straks gewoon weer thuiskomt, maar hoe zou het zijn als – God forbid – zij er niet meer zijn. Zelf voel ik steeds minder angst voor de dood op zich en ben ik ook best nieuwsgierig, maar vóór dat moment zou ik nog heel graag écht willen voelen ( en dus niet alleen maar vanuit de theorie) wie of wat ik dan ben. ‘Zelfrealisatie’ zoals ze dat in het boeddhisme noemen Want goed alleen kunnen zijn en je demonen en angsten recht in de ogen durven kijken is een skill die iedereen kan leren. Stapje voor stapje, want het is geen doel op zich, maar een proces. Het begint met niet meer te geloven wat je allemaal denkt. Daar is tijd en aandacht voor nodig. Alleen dan kun je gaan ontdekken wie en wat je werkelijk bent.

The voice in your head
“Wie ben ik?” is een vraag die de mens zich al eeuwenlang stelt. Ook spiritueel leraar Eckhart Tolle over wie ik al vaker schreef, vertelde ooit in een interview hoe hij the voice in his head op een avond ontmantelde. Hij was zo knetter depressief dat hij een eind aan zijn leven wilde maken. Toen hij op zoek ging naar een mes hoorde hij zichzelf “I can not longer live with myself” zeggen. Hierdoor werd hij plotseling overrompeld door een diep besef, namelijk dat er een ‘I’ was die kennelijk niet meer met hemzelf door één deur kon. Van het ene op het andere moment zag hij hoe hij zich altijd met zijn gedachten had geïdentificeerd en dat hij de ‘waarnemer’ was. Daarmee werd de hele illusie verbroken. Dat gebeurde van het ene op het andere moment. Vandaar dat hij zijn boek De kracht van het nu noemde. Want het is nu eenmaal altijd ‘nu’. Tijdsbegrippen als gisteren en morgen zijn ook slechts trucjes van de mind. Alles wat we in ons leven ervaren is een projectie van onze mind en daarom wil je graag ontdekken hoe die mind dan precies werkt..

Van leegte naar ruimte
Zolang we geloven dat we slechts meat-suits in a timemachine zijn, zullen we altijd in de overlevings- en verdedigingsstand staan en weerstand ervaren. Alles is energie en ook wij maken daar deel van uit. Dat kun je bijvoorbeeld al ervaren wanneer je geheel en al in iets opgaat. Dan bestaat er even geen tijd en bevind je je in de zogenaamde flowstate, Je alleen of ongelukkig voelen, ontstaat daarom alleen maar vanuit de gedachte afgescheiden te zijn. Mediteren is een simpele, maar effectieve manier om die levensenergie in jezelf beter te leren voelen. Als je tenminste niet direct de handdoek in de ring gooit wanneer je hoofd er alles behalve rustig van lijkt te worden. Ik zou er minstens een heel artikel aan kunnen wijden, maar het belangrijkste is dat je het ook consistent doet, al zijn het maar een paar minuten. Hoe vaker je het doet, hoe makkelijker het gaat. Je kunt het ook niet fout doen, behalve door het niet te doen. Het is ook nog steeds een groot misverstand dat je er een soort van gedachteloos van moet worden. Daar gaat het namelijk niet om. Het gaat vooral over je gedachten leren observeren en zien dat ze komen en gaan. Zoals wolken aan de heldere hemel. Je adem is hiervoor een perfect instrument; dan voel je letterlijk dat alles komt en gaat, vol en weer leegt wordt. Zo ga je ook steeds beter zien dat er ruimte zit tussen jouw waarneming en je gedachten. Het gevoel van leegte maakt dan plaats voor ruimte. Vergelijk het met het leegmaken van je overvolle mailbox. Het is alsof je naar een psycholoog gaat, behalve dat je nu naar jezelf gaat luisteren.

Win-win
Je weet nooit wat je tegenkomt. Voor deze ‘mentale schoonmaak’ is dus zeker wat moed, maar vooral nieuwgierigheid nodig. Ervoor weg blijven lopen is in ieder geval de slechtste optie. Dan zal al je gedoe je blijven achtervolgen en zul je altijd iets buiten jezelf denken nodig te hebben, zoals middelen of bevestiging van anderen. Emoties zijn niet anders dan ‘energy in motion’ en ze willen daarom alleen maar doorvoeld worden. Wanneer je daarmee blijft oefenen, raak je er steeds meer mee vertrouwd en zullen ze jou loslaten in plaats van dat je denkt dat jij dat moet doen. Zo kun je zomaar je het beste gezelschap worden. En niet alleen voor jezelf, maar ook voor anderen. Want niets is zo onaantrekkelijk als een needy person. Hoe beter je alleen kunt zijn, hoe meer zelfvertrouwen je ontwikkelt en hoe gelukkiger en meer ontspannen je je voelt. Je hebt steeds minder nodig. Helemaal jezelf zijn, kost ook nog eens nul energie. Het is in alle opzichten lekker duurzaam. Gelukkig zijn met wie je bent, maakt je onafhankelijk, authentiek en daarmee – als mooie bonus – ook aantrekkelijker voor anderen. Alles wordt er beter van. Let’s go all one!

Meer inspiratie:

Documentaire:

Aloneness to oneness, van Todd Perelmutter.

Boeken:

Don’t believe everything you think (Krijg grip op je denken) van Joseph Nguyen.
The untethered soul (Geluk zonder voorwaarden) van Michael Singer.
Het no-nonsens meditatieboek van Steven Laureys
The art of being alone van Renuka Gavrani
The art of living with yourself (De kunst van het alleen-zijn) van John Selby.
The power of now (De kracht van het nu) van Eckhart Tolle.