Een detox voor de ziel, waarbij de focus ligt op het vrijmaken van de demonen uit je jeugd. Freelance journalist Roxane Catz waagde de stap en stortte zich in het Hoffman avontuur. Een 8-daagse intensieve reis met ‘bloed, zweet en tranen’ (ook van het lachen) en een verlichtend resultaat.

Net toen ik had besloten voorlopig even geen workshops, cursussen en trainingen meer te doen - want hoeveel wegen naar verlichting kun je volgen - werd ik benaderd door een vriendin van mijn shiatsuclubje, die mijn besluit direct weer deed wankelen. Ze vertelde me enthousiast over een achtdaags proces dat ze onlangs gedaan had en dat een ongelofelijke positieve verandering aan haar leven had gegeven. Vroeger topsporter, nu directeur van een bekend Amsterdams consultancy bureau, is zij bepaald niet van het zweverige soort en ik begreep daarom dat het hier niet om één of ander soft navelstaarcursusje ging. Of ik volgende week tijd en zin had om naar een introductie-avond te komen die zij op haar kantoor organiseerde. Dit klonk toch wel heel veelbelovend allemaal. “Eh, tja, nou ja, oké, graag!”, hoorde ik mezelf zeggen. Want ja, een ‘áchtdaags ‘procés’…. dat had ik toch nog niet gedaan, suste ik mezelf snel gerust. Met direct daar achteraan een heftig protesterend: “Jáááá hoor, daar gaan we weer!!! Wat hadden we nou afgesproken?!?” ………De bekende tegenstrijdige stemmetjes waar ik later veel meer van zou begrijpen.

De week daarop zat ik bij haar op kantoor, samen met een stuk of zes Hoffman graduates (mensen die het proces al gedaan hebben) en een aantal andere geïnteresseerden. Tim Laurence, directeur van het International Hoffman Institute - een tengere, vriendelijk ogende man met een typisch Brits accent -– had deze avond de leiding. “Het Hoffman proces is voor mensen die oprecht willen veranderen,” begon hij zijn verhaal. “We gedragen ons niet voor niets zoals we ons gedragen. Kennelijk is daar ook een - veelal onbewuste - reden voor, want anders zouden we het wel anders doen. Maar het zijn juist al die vastgeroeste, ingesleten gewoontes die ons in de weg zitten en ons pijn en ongemak op onze levensweg bezorgen.” Deze patronen ontstaan al in onze jeugd, door wat Hoffman het Negative Love Syndrome noemt. Dit komt er in het kort op neer dat een kind vanaf zijn geboorte, naast voeding, onderdak en bescherming ook liefde nodig heeft om te overleven. Wetenschappelijk onderzoek in Roemeense weeshuizen heeft uitgewezen dat liefde essentieel is bij het opgroeien. Een kind zal daarom alles doen om die liefde en aandacht te krijgen. Het probeert daarom van jongs af aan het gedrag van zijn ouders te kopiëren zodat het positief wordt bekrachtigd. Later - meestal rond de puberteit - gaat het er juist vaak tegen rebelleren. Dit gebeurt uiteraard op een heel onbewust niveau. Aangezien het allebei reacties zijn op het gedrag van de ouders, verliest het zijn eigen authenticiteit en ontwikkelt het (negatieve) patronen.

De hamvraag is nu: hóe graag wil je daar vanaf? Ben je bereid om de oorsprong van patronen die je leven telkens negatief beïnvloeden te ontdekken en ermee aan de slag te gaan? Tim benadrukte dat het moed vereist om je gedrag op een diep niveau te veranderen, waardoor je jezelf in staat stelt een toekomst te creëren die er anders uitziet dan je verleden. Om beurten vertelden een paar graduates wat hen heeft doen besluiten om dit proces te gaan doen en hoe het hun leven in positieve zin heeft veranderd. Ze straalden stuk voor stuk iets rustigs -iets prettig tevredens - uit. Niet dat irritante blije, waar ik kriebels van krijg. Hun verhalen raakten me en één ding werd me overduidelijk: dit proces verandert je gedrag en daarmee je leven. Ik bedacht me dat ik - ondanks dat ik alles had om mezelf een bevoorrecht en een gelukkig mens te vinden (gezondheid, de leukste man, dierbare vrienden, leuk werk etc.) er toch vaak diep van binnen een onbestendig en verdrietig gevoel aan me knaagde. Ook had ik nog steeds last had van een aantal hardnekkige patronen die mij in de weg stonden. Dit verhaal was daarom niet voor niets op mijn pad gekomen. Ik doe het gewoon, besloot ik ineens. Vooruit, nog één keertje dan! “Let’s go for it!”

No escape
Zo kwam het dat ik enige tijd later in Florence House in het plaatsje Seaford, arriveerde. Dit charmante landhuis is de Engelse residentie van het Hoffman Proces en ligt tussen glooiende groene heuvels, nabij de reusachtige kliffen van de zuidkust. Ik had geen enkel benul van wat mij te wachten stond. Wel wist ik dat we de hele week in jogging outfit zouden lopen, ik met iemand een kamer moest delen (waar ik me nou niet bepaald op verheugde) en dat het een intense ervaring zou zijn (wat achteraf een understatement bleek). Mijn ‘pre-processwork’, het huiswerk waar ik ruim twee dagen intensief aan had gewerkt, had al de nodige emoties los gemaakt. Dit bestond uit vele afvinklijsten over de karaktertrekken van mijn vader, mijn moeder en mijzelf en het lezen van een dertig pagina’s dik introductie boekje over Hoffman. Ook wist ik dat – om het proces ten volle te kunnen ervaren - alcohol, drugs, telefoontjes, lezen, tv en seks taboe waren. So no escape! Maar verder wist ik niets. Dat is ook echt de bedoeling. Het Hoffman Proces dankt zijn kracht en impact mede aan het verrassingselement dat er in verweven zit. Je wordt voortdurend op het ‘verkeerde been’ gezet. Dat is ook de reden dat je dit proces maar één keer in je leven kan doen.

Ik was er al vroeg in de middag. De rest van de mensen druppelden in de loop van de dag langzaam binnen. Onze groep bestond uit vijftien personen (8 mannen en 7 vrouwen), een relatief kleine groep, aangezien het er normaal zo rond de vierentwintig zijn. De leeftijd varieerde van begin twintig tot een jaar of vijftig. De sfeer was onwennig en we wisselden wat beleefdheden uit. Ik weet nog goed hoe ik al die mensen voor het eerst observeerde. Wie mijn mogelijke vrienden zouden worden en wie ik zou vermijden. Na het avondeten (al het eten was er overigens fantastisch!) op tijd naar bed gegaan. Nog even wat gepraat met mijn nieuwe roommate en gaan slapen. Die nacht werd ik plotseling overvallen door een hevige angst. Wat deed ik hier? Waar was ik aan begonnen? Waarom moest ik mezelf dit aandoen? Ik had er het driedubbele cursusbedrag voor over om de volgende ochtend te mogen vertrekken, maar ik had beloofd om het aan te gaan en moedig te zijn.

De volgende ochtend hadden we allemaal eerst een persoonlijk gesprek met onze teacher. Deze week waren er twee. Een man en een vrouw. Ik hoopte op de vrouw, maar kreeg (natuurlijk) de man: Michael, een mager, beweeglijk type met een brede lach en een Italiaans accent. Ik merkte dat hij zijn huiswerk (het lezen van al mijn eerder gemaakte huiswerk) goed had gedaan en mij daarom al een aardig in kaart had. Na ons gesprek kwam hij tot de conclusie dat mijn grootste struikelblok mijn ‘onzekerheid’ was. Onzeker? Daar was ik het eigenlijk helemaal niet mee eens. Ik had wel wat anders kunnen bedenken (onmatig, uitsteller, ongeduldig…), Maar ik had besloten om deze tijd nu even zo min mogelijk zelf van iets te ‘vinden’en me domweg open te stellen voor alles wat me hier werd aangereikt. Kortom: vertrouwen te hebben in de teachers en het proces, anders zou het echt zonde van mijn tijd (en geld!) zijn.

Quadrinity-model
De eerste dag – ik had het kunnen weten - moesten we ons voor de groep voorstellen en vertellen waarom we hier waren gekomen en wat we ervan verwachtten. Ik was nogal geschokt door alle verhalen die ik hoorde (van misbruik tot zelfmoordpogingen) en betrapte mezelf op de gedachte dat mijn verhaal vast niet heftig genoeg zou zijn. Mede door de juiste vraagstelling van de teacher, was iedereen open en toonde zich kwetsbaar. Er was geen ruimte voor keeping up appearances. Na deze eerste sessie was er direct meer vertrouwen en een voelbare band. Later deden we een meditatie waarin we door de diverse aspecten van ons zelf werden geleid, te weten: ons lichaam, ons intellect, ons emotionele kind en ons spirituele Zelf, wat door Hoffman het Quadrinity-model wordt genoemd en waar tijdens deze dagen veel mee werd gewerkt en geoefend. Want wanneer al deze aspecten in balans zijn we in totale harmonie . Iets wat bij mij daarvoor zelden (lees:nooit) het geval was.

De volgende dag was het ‘Moederdag’. Voor de lunch kregen we de opdracht nog eens goed naar alle negatieve karkatertrekken van onze moeder te kijken waarmee ze ons – onbewust – had beïnvloed om vervolgens een minimaal 10 (!) A4 –tjes lange brief aan haar te schrijven waarin we al onze woede naar haar moesten uiten. Mijn arme moeder, die een paar jaar geleden is gestorven, een boze brief schrijven vond ik een ondoenlijke opdracht. Maar ik zou ervoor gaan hield ik mezelf voor dus schreef ik bijna twee uur lang zonder enige aarzeling. Een lange brief met af en toe een uitgelopen, bijna onleesbaar woord door een enkele traan die was gevallen. Mijn moeder, met wie ik altijd een hechte band had, was vaak depressief. Als kind vond ik haar meerdere malen, verdoofd door drank en pillen, op het randje van de dood. Uiteindelijk zijn deze haar fataal geworden.

In mijn brief schreef ik haar voor het eerst wat dit alles met me gedaan had. Hoe onveilig ik me had gevoeld, hoe angstig me het had gemaakt waardoor ik zelf ook vluchtgedrag had ontwikkeld. Door het allemaal in een keer op te schrijven voelde ik hoe boos ik eigenlijk op haar was dat ze niet voor ons (mij) en het leven had gekozen. En dit was nog maar het begin, want toen we later weer in de werkruimte samen kwamen lagen er 15 grote kussens op de grond met daarnaast 15 plastic knuppels. Een unheimisch gevoel bekroop me. Wat was het plan? De bedoeling was dat we met de knuppel al onze boosheid moesten botvieren op het kussen. Alle weerstand die ik er tot op dat moment nog had weten onder te houden, kwam nu in alle hevigheid naar boven. Waar was hier de nooduitgang? Het viel me op hoe de rest al uitzinnig was begonnen met slaan. Sommige schreeuwden erbij of begonnen te huilen. Ik wist niet of ik nou moest lachen, huilen of weggaan dus riep ik mezelf maar weer tot de orde en begon te slaan. In een constant ritme, als in een soort van trance. Al was het maar om mijn frustratie kwijt te raken. Die dag eindigden we in stilte. Ik wilde praten, drinken, roken, tv kijken…alles om mijn gevoel maar uit de weg te gaan en wat niet kon. Later die avond kreeg ik – behalve een blaar op mijn duim – een heel verdrietig en bedrukkend gevoel, gevolgd door een heftige huilbui. Het was voor het eerst dat ik zo om mijn moeder gehuid had. Mijn eerste ei was gelegd.

De volgende ochtend werd ik wakker met behoorlijke spierpijn in mijn rug en armen, maar ook met een onbeschrijfelijk rustig gevoel. Michael, met wie ik ieder ochtend een persoonlijk gesprek had, legde me uit dat deze oefening gebaseerd was op de bio-energetica, die uitgaat van de eenheid van lichaam en geest. Volgens deze theorie worden negatieve levenservaringen in de vorm van spierspanning ‘opgeslagen’ in het lichaam, waardoor de energiestroom kan worden geblokkeerd. Door middel van bepaalde fysieke oefeningen kunnen de blokkades weer worden opgeheven zodat de energie weer vrijelijk kan stromen. De dood van mijn moeder had ik altijd gebagatelliseerd, onder het mom dat het voor haar beter was. Dat ik me in me de steek gelaten voelde, kennelijk niet de moeite waard was en mijn moeder miste waren gevoelens die ik nog niet had toegelaten . Door het uiten van al mijn boosheid, was daar ineens mijn verdriet dat nu eindelijk tevoorschijn kon komen.

Woede, compassie en vergeving
Daarna was het tijd voor mijn vader. Daar kon ik me al helemaal niets bij voorstellen. Hij was de liefste, meest zorgzame vader, die ik helaas ook te vroeg heb moeten begraven. Ik vroeg of ik deze beurt aan me voorbij mocht laten gaan. Maar Michael legde me uit dat het er niet om ging dat ik mijn vader moest straffen, maar veeleer moest proberen te zien welke negatieve patronen ik door zijn toedoen had ontwikkeld. Al schrijvend kwam ik erachter dat mijn vader mij juist teveel in bescherming had genomen, altijd in control was en nooit zijn werkelijke gevoelens met mij had gedeeld. Nooit liet hij ook maar iets los over zijn angstige, ongelukkige jaren die hij als puberend jongetje in de Joodse kampen had doorgebracht. Als jongste en gevoeligste van het gezin heb ik zijn angsten opgepikt en had ik nachtmerries over de oorlog. Door mijn angsten ging hij mij nog meer beschermen en daarmee heeft hij mij eigenlijk verzwakt. Ook had hij hoge verwachtingen van me, waardoor ik me vaak verlamd voelde. Ineens begreep ik heel goed hoe mijn stoere gedrag was ontstaan en ook mijn drang tot controle en perfectionisme. Het diende allemaal ter compensatie van mijn dieper liggende onzekerheid. Bingo! Ik wist wat mij te doen stond, pakte mijn knuppel en sloeg op mijn kussen. Alsof mijn leven er vanaf hing.

Na alle boosheid werkte we aan compassie en vergeving, waarbij we onder meer terug gingen naar de jeugd van onze ouders. De geleide visualisaties, waarbij mijn ‘emotionele kind’ het ‘emotionele kind’ van mijn ouders ontmoette, vond ik één van de meest bijzondere momenten van de week. Na deze ontroerende ervaring begreep ik zoveel beter wat zij hadden doorgemaakt en waarom zij zich gedroegen zoals ze dat deden. Daarna was het ook makkelijker om compassie voor hen te voelen en hen te vergeven. Op een dermate diep niveau dat ik het in mijn hart kon voelen. Vooral het vergeven van mijn moeder stelde me nog beter in staat bewuster te kiezen om het zelf anders te doen. Verder oefenden we veel met het versterken van onze intuïtie, iets dat we door onze drukke, geautomatiseerde bestaan steeds meer zijn verleerd. We leerden hoe we keuzes kunnen maken en hoe we van binnen kunnen voelen of deze keuzes ons naar het donker of juist naar het licht zullen voeren. Licht en donker waren ook aspecten die als een rode draad door het proces liepen en in alles terugkwamen.

Alle dagen waren van minuut tot minuut gevuld met de meest uiteenlopende oefeningen en opdrachten. Tijd om na te denken was er nauwelijks. Niet denken, maar voelen! Daar gaat het hier om. Geen zintuig blijft onberoerd. Veel draaide om het doorleven van je oude pijn. Pas dan kan er ruimte ontstaan voor iets nieuws. Hierbij wordt gebruik gemaakt van diverse wetenschappelijke en spirituele principes en inzichten ( ik herkende dingen uit onder andere de psychoanalyse, NLP, het boeddhisme en Gestalttherapie). Ook waren er indrukwekkende rituelen, waarbij we onze demonen in een immens nachtelijk vuur onder de sterrenhemel in vlammen op lieten gaan. Deze rituelen hadden iets magisch en werkten heel bekrachtigend. Aangezien we ook weer in contact moesten komen met onze onbekommerde kinderlijke vreugde, was er ook veel plaats voor humor en plezier. Hoffman moet beslist ook een fun loving guy zijn geweest want we hebben veel gelachen.

Conclusie
Waarom ga ik niet gewoon een weekje punniken op de hei, vroeg ik me af toen ik naar Engeland afreisde. Dat had me waarschijnlijk ook goed gedaan (en was een stuk goedkoper geweest). Maar afgezien van enig gezond cynisme, kan ik niet anders dan vaststellen dat ik hier wezenlijk anders vandaan kwam. Als een gesnoeide boom die eindelijk weer het licht tussen zijn takken kon laten komen. Al mijn zintuigen stonden op scherp. Ik vond het af en toe erg heftig, maar dat is juist het specifieke van Hoffman. De intensieve mix van spirituele inzichten en wetenschappelijke therapieën maakt zijn aanpak onconventioneel en krachtig. Ook het werken in een groep vond ik fijner dan ik had verwacht. Iedereen kwam met zijn eigen sores en had zijn eigen, unieke proces. Opvallend was dat ieders huidige problemen (in werk, met relaties, depressies, verslavingen) heel duidelijk waren terug te voeren naar zijn of haar jeugd. Het was beslist geen groepstherapie, maar de dynamiek van de groep werkte wel als een katalysator. Het was daarbij bijzonder om te ervaren hoe een groep van zulke verschillende mensen in slechts acht dagen zo’n hechte band kon krijgen. We hebben veel van elkaar geleerd en zijn nog steeds in contact.

Nadat de eerste euforie enigszins was afgenomen – had ik het gevoel in één keer in al mijn oude patronen terug te vallen. Ik was zwaar teleurgesteld. Volgens Michael was dat een heel normale reactie. Je donkere kant laat zich niet zomaar wegzetten. Inmiddels heb ik mezelf weer herpakt en voel ik me weer sterker. Het werkt net zoals in de homeopathie: “It has to get worse before it’s get better”. Gelukkig had ik mijn toolbox nog. Dit is de verzameling van ‘trucjes’ die we hadden geleerd om ons bij de les te houden. Zoals in de rol van ‘toeschouwer’ stappen en zo met een zekere afstand naar je eigen gedrag, gedachtes en gevoelens te kijken. In plaats van me te verzetten kan ik bepaalde zaken nu herkennen en accepteren. Daar heeft mijn ‘monster’ niet van terug en gaat steeds vaker braaf terug in zijn mandje. (De strijd met hem aangaan was tot voor het proces altijd vruchteloos gebleken). Het is niet altijd even makkelijk, maar ik snap nu hoe het werkt. Ik heb meer compassie ontwikkeld. Naar de buitenwereld, maar vooral naar mezelf. Ben milder geworden - leg de lat nu minder hoog - en dat geeft rust. Ook heb ik geleerd om naar mijn hart te luisteren en daarmee betere keuzes te maken. Het mooie van dit proces is dat het gebaseerd is op werkzame principes en om die reden heel praktisch is. Het is bruikbaar bij alle facetten van mijn leven. Het cliché van ‘dichter bij jezelf komen’ begrijp ik nu pas echt. De leegte heeft plaats gemaakt voor ruimte. Ik ben een gelukkiger mens geworden. Dit proces is zeker geen quick-fix - ik ben nog niet waar ik wil zijn - maar door de intense ervaring en de goede nazorg blijft het proces voortdurend doorwerken. Subtiel en constant. Als een opgegraven schat waar ik de rest van mijn leven uit kan blijven putten.

Wie was Bob Hoffman?
Bob Hoffman, zoon van Russische immigranten, werkte als kleermaker in Oakland, aan de baai van San Francisco. Hij blijkt over sterk paranormale gaven te beschikken die hij door middel van diverse opleidingen nog verder ontwikkelt en hij besluit om anderen te gaan helpen. Het lukt hem vooral om de jeugdtrauma’s van mensen op te pikken. Hoffman begint te werken met cliënten in een leegstaand gedeelte van zijn kleermakerszaak. De succesvolle resultaten blijven niet onopgemerkt en een psychiater toont interesse. Zo ontstond er een samenwerking met professionals uit de gevestigde psychiatrische gezondheidszorg, waardoor zijn intuïtieve manier van werken werd aangevuld met wetenschappelijke kennis. Dat was het begin van het Hoffman Proces (HP). Professionals uit de psychosociale sector werden vervolgens door Hoffman getraind om teacher te worden. Door de integratie van kennis uit wetenschappelijke hoek en voortdurende fine-tuning ontwikkelde dit proces– dat in eerste instantie veel langer duurde - zich in de jaren erna tot een achtdaagse intensieve cursus met intern verblijf. Hoffman is op die moment actief in vijftien landen en wereldwijd zijn er inmiddels ruim 80.000 mensen die het proces gedaan hebben. Hoffman is tot vlak voor zijn dood (1997) bij het Proces betrokken geweest.

Voor wie is het Hoffman Proces bedoeld?
Voor iedereen die een vader en een moeder heeft. Dit was steevast Hoffman’s antwoord op deze vraag, waarmee hij doelt op de healthy neurotics (‘gezonde neuroten’) ,te weten:

Iedereen die is vast gelopen, maar ook iedereen die op zoek is naar persoonlijke ontwikkeling op een diep niveau;
De ideale kandidaten hebben slepende familiekwesties, relatieproblemen, last van dwangmatigheden, depressies en angsten;
Mensen die voelen dat ze hun pijn en trauma’s op hun kinderen overbrengen;
Wanneer je besluit om het te doen, is het belangrijk om er ook écht voor te gaan en je open te stellen. Het gaat allemaal over je grenzen verleggen en jezelf forceren om uit je comfortzone te komen. Daarom is dit proces beslist niet geschikt voor mensen met een zware psychische aandoening noch voor mensen die op zoek zijn naar een zachte aanpak.

www.hoffmaninstitute.nl