De aardappel, hele volksstammen zijn er gezond en wel mee groot gebracht. Toch dreigt onze ouwe trouwe pieper de laatste jaren steeds meer in het verdomhoekje te geraken. What the potato is going on!?

In de film The Martian (2015) heeft ‘ie een glansrol omdat de hoofdrolspeler (Matt Damon) ermee weet te overleven. Toch beweren voedingsgoeroes zoals Atkins, Montignac en Kris Verburgh van de über populaire Voedselzandloper verkondigden massaal dat de aardappel ons alleen maar dik en ongelukkig zou maken en dat deze daarom voorgoed van ons menu geschrapt zou moeten worden. Zúúúúcht, de zóveelste hype! Maar gelukkig was daar onlangs het Aardappelcongres! In het leven geroepen om alle ruis rondom de aardappel eens goed onder de loep te nemen en de ontstane verwarring te ontzenuwen. Wij zijn er blij mee, want de aardappel is helemaal té lekker en téveelzijdig en ja, dus óók gewoon gezond (en hélemaal vegan!) om ‘um zomaar de rug toe te keren!

Dikmaker of groente?
Volgens gezondheidswetenschapper prof. dr. Jaap Seidell kijken de profs van Harvard iets te graag naar hun eigen cijfers, zonder soms wat verder te blikken. Hun cijfers vertellen namelijk dat aardappels de grootste dikmakers zijn. Als je bedenkt dat op de Amerkaanse Healthy Plate (onze schijf van vijf) friet met ketchup ooit voor twee porties groenten (!) stonden, begrijp je hoe deze vergissing tot leven is gekomen. Geen wonder dat de aardappel daar een negatief image kreeg en uitdrukkingen als couch-potato en potato-head hun oorsprong vonden. Of aardappels wel of geen dikmakers zijn, hangt – net zoals bij alles – af van hoe en hoeveel je ervan eet. Bewerkt, zoals in chips, kroketten en frites zijn ze natuurlijk niet tot nauwelijks gezond. Wanneer je overigens kijkt naar de botanische familie waartoe de aardappel behoort, is deze in feite een groente. Toch wordt hij bij ons - net als rijst en pasta – als belangrijkste koolhydraatbron van de maaltijd gezien. Er is veel discussie over hoe gezond koolhydraten nu echt zijn, maar koolhydraten mijden is zeker niet gezond. De aardappel is in ieder geval absoluut geen lege calorieënleverancier en bevat naast volop vezels, vooral belangrijke voedingsstoffen zoals kalium, vitamine C (vooral in de schil), B12, foliumzuur, koolhydraten en eiwitten met een goede aminozuursamenstelling. Aminozuren spelen een belangrijke rol in fysiologische processen op het gebied van energie, herstel, stemming, hersenfuncties, spier en krachtontwikkeling en ook bij het kwijtraken van vet. Een groot voordeel is ook dat aardappelen al snel een verzadigd gevoel geven. Dus redenen genoeg om je portie pasta en/of rijst wat vaker in te ruilen voor deze krachtpatser.

Duurzaam
Eind vorige eeuw werden aardappels – en ‘bintjes’ in het bijzonder – nog verbouwd met een kwistig gebruik van bestrijdingsmiddelen en (kunst)mest, wat zeker niet bijdroeg aan hun image. Dit is inmiddels heel erg verbeterd. In vergelijking met zijn ‘concurrenten’, zoals rijst, pasta of peulvruchten scoort de aardappel nu heel goed als het gaat om de milieudruk op basis van de zogenaamde ‘levenscyclusanalyse’, oftewel: alle stadia van grond tot mond. Aardappels uit eigen land zijn natuurlijk het best, maar uit Malta of Marokko kan ook, want die komen per boot, het minst milieubelastende transportmiddel. Aardappels koken is het minst mileu- en klimaat belastend en frituren het meest. Aardappels staan in de top tien van de meest verspilde etenswaren in ons land. Hier valt dus nog winst te halen door aardappels koel en donker te bewaren (zodat ze langer goed blijven) en resten gekookte aardappels in de koelkast te bewaren en de volgende dag op te bakken of in een salade te verwerken.

Wat wel & niet
Er zijn wereldwijd wel duizenden verschillende soorten aardappelrassen. Overigens is een zoete aardappel (bataat) ondanks zijn naam en het feit dat het een zetmeel houdende knol is, beslist géén aardappel. Deze is afkomstig van een geheel ander gewas. Het aardappelras, kooktype en de kwaliteit bepaalt waarvoor de aardappel geschikt is. Aardappels zijn grofweg te verdelen in vastkokende en kruimige exemplaren. Vastkokende zijn prima geschikt om te bakken, te koken, te wokken of voor in een salade en kruimige zijn het beste voor stamppot, puree, soep of soufflé. Poffen is ook mogelijk, als je van een losse structuur houdt. Kook voor het behoud van zoveel mogelijk voedingsstoffen aardappels het liefst in de schil en snijd groene plekken, uitlopers (deze bevatten de giftige stof solanine) en beschadigde plekken weg. Combineer aardappels het liefst met groenten en wat vet, dat de suikeropname stabiliseert. Het zogenaamde resistent zetmeel in de aardappel wordt niet door je lichaam verteerd, maar draagt wel bij aan een gezonde darmwerking. Door aardappels eerst te koken en daarna af te laten koelen wordt dit verhoogd. Aardappels koud verwerken – zoals in een salade, is dus nóg beter!